Idelany plan średniowiecznego Grudziądza

W cieniu, nawet w zapomnieniu będą wydarzenia sprzed 1291 r. W 2 poł. XVII w. grudziądzanie legitymowali się też przywilejem lokacyjnym z 1240 r.

Większość badaczy nie zwraca uwagi na fundamentalne braki w treści dokumentu lokacyjnego Grudziądza:
1. Nie ma informacji o zasadźcy, czyli osobie, która organizował napływ kolonistów do nowo tworzonego miasta. W nagrodę otrzymywała ta osoba liczne ulgi i przywileje od pana feudalnego, które przechodziły w jej rodzinie na pokolenia.
2. Nie ma w dokumencie lokacyjnym informacji o uposażeniu kościoła parafialnego.
3. Dokument mówi wyraźnie o mieście zastanym.
4. Plan pokazuje m.in. nieprzypadkowe moim zdaniem położenie muru szyi bramnej Bramy wodnej na południu i szyi bramnej na północy, wiodącej od Bramy Zamkowej z gdaniskiem. Obojętnie na którym, w miarę dokładnie zrobionym planie miasta, prześwity Bramy Wodnej (pełny łuk od strony wewnętrznej) i Bramy Zamkowej z gdaniskiem tworzą boki prostokąta

Porażką dla badaczy jest też, jak na średniowieczne możliwości pomiarowe, idealny plan Grudziądza, łącznie z Zamkiem Wysokim. Tu nie ma chaosu i przypadkowości. W 1930 r. profesor Politechniki Warszawskiej Oskar Sosnowski przyjął plan Grudziądza jako pierwowzór planu Starej Warszawy.

Jak był i jest to w zasadzie idealny plan, można się przekonać, czytając plan Grudziądza z Zamkiem Wysokim, narysowany przez Hansa Jacobiego. Plany H. Jacobiego, odnośnie Zamku Wysokiego wielokrotnie krytykowałem, ale w przypadku obiegu murów obronnych odwzorował on stan faktyczny, istniejący jeszcze w XIX w.

Odtwarzając pierwotną myśl urbanistyczną autora budowy Grudziądza, widać, że był to projekt jednorazowy, łącznie z Zamkiem Wysokim.
Moim zdaniem, ten projekt jest powieleniem projektu budowy klasztorów cysterskich. Proszę o zapoznanie się w Internecie z hasłem w wyszukiwarce: plan klasztoru cysterskiego i porównać go z planem Grudziądza.

W tym komunikacie posłużyłem się planem z publikacji Ryszarda B. Kucharczyka, Zamek Grudziądzu. Część druga, Grudziądz 2012, s.17: fot. 14. Zamek Zakonu i średniowiecznego miasta, mapa całego Grudziądza 2.

Na tym planie pociągnąłem linie, które dostarczają uwypuklają dodatkowe informacje, przypuszczalnie dla wielu zaskakujące.

- plan H. Jacobiego bez moich oznaczeń,
-plan pokazujący, że można idealnie przesunąć nawę kościoła pojezuickiego w miejsce prezbiterium kościoła św. Mikołaja
- plan pokazujący, że można przesunąć pole, na którym jest skrzydło południowe Zamku Wysokiego w miejsce pola zajmowanego przez skrzydło południowe ratusza i kościół pojezuicki,

Plan wg Hansa Jacobiego publikuję dzięki uprzejmości Pana Ryszarda B. Kucharczyka, posiadającego licencję na ich publikację na terenie Polski. Za udostępnienie planu Wydawcy książki Zamek w Grudziądzu serdecznie dziękuję. Marek Szajerka