Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Linia Kolejowa Gardeja - Łasin

Redakcja
POLEMIKA. Nie było linii Grudziądz - Łasin, jak to jest omawiane w artykule "Linia kolejowa Grudziądz - Łasin istniała do 1979 roku".

Mój artykuł powstał w odniesieniu do podobnego, opublikowanego na łamach strony internetowej MM Grudziądz pt. "Linia kolejowa Grudziądz - Łasin istniała do 1979 roku". Na wstępie od razu uprzedzę, że nie jest moim celem krytykowanie, a tylko i wyłącznie uporządkowanie kilku faktów pominiętych lub nieuwzględnionych
z niewiadomych mi przyczyn przez Autora. Mój artykuł może stanowić rozwinięcie tematyki kolejowej w naszym regionie na pograniczu Ziemi Chełmińskiej i Pomezanii, do czego zachęcam pasjonatów tego tematu. Należy jednak pamiętać o rzetelności faktów, o czym często zapominamy.A zatem zacznę od tego że nie istniała linia Grudziądz - Łasin, jak to jest omawiane w artykule "Linia kolejowa Grudziądz - Łasin(...)". No ale od początku.Miasto Łasin uzyskało prawa miejskie w 1309 roku, co może świadczyć o jego rozwoju w oparciu o szlak handlowy, przez wieki rozwijał się tu handel i usługi rzemieślnicze i rolnictwo, nadające charakter miastu. Niestety podobnie jak dziś warunki ekonomiczne były bezwzględne i w 1830 roku Łasin utracił prawa miejskie.Kiedy w 1871 w okolicy szalała wojna prusko - francuska, Łasin trwał na mapie i miał się całkiem dobrze, choć z pewnością nie takiego spokoju oczekiwali mieszkańcy wsi o charakterze miejskim. Kiedy w latach 1882-1883 zbudowano kolej żelazną gwarantującą połączenie na trasie Toruń - Grudziądz - Malbork, w Łasinie coraz częściej mówiono o pominięciu i stracie okna na świat jakim było wtedy połączenie kolejowe. Łasin dzieliła odległość 14 km do najbliższej stacji wspominanej linii, a tą stacją była Gardeja.W Łasinie w XIX wieku rozwinęły się ponownie prężnie działające w warunkach lokalnych spółki handlowo - rolnicze, które domagały się budowy linii kolejowej, sama wieś również miało wkrótce tętnić nowym życiem. Co ciekawe nie mówiono o kolei wąskotorowej, co było by całkiem zasadne w tym przypadku, a o kolei normalnotorowej.W wyniku ustaleń wpływowych obywateli Łasina, postanowiono we współpracy

z Pruskimi Kolejami Wschodnimi wybudować linie kolejową łączącą Łasin z Gardeją. Pierwszy dokument to Ustawa podpisana 14.09.1886 roku " w sprawie budowy linii kolejowej o długości 13,475 km na trasie Gardeja - Łasin".W związku z lokalnym charakterem linii, nie przewidywano budowy okazałych obiektów towarzyszących, jak to zwykle czyniono w czasie budowy innych linii

o charakterze drugorzędnym, czy jak w tym przypadku lokalnym.A zatem budowa nie stanowiła dużego problemu ze strony inżynieryjnej i od strony eksploatacji w późniejszym okresie. Jej łagodny przebieg w terenie miał znaczny wpływ na obniżenie kosztów. Torowisko położono wzdłuż duktu, który jednocześnie
z postępem kolejowych prac przebudowano na drogę brukowaną. Centrum linii

i zarazem jej końcem, była stacja Łasin gdzie zbudowano dwustanowiskową parowozownię z niezbędnymi urządzeniami, takimi jak kanał oczystkowy dla parowozów, kojec z węglem i żurawiem do nawęglania, oraz wieżę wodną. Pobudowano mijankę i tory odstawcze oraz okazały jednopiętrowy budynek stacji.Budowa tej linii pociągnęła za sobą pozytywne wydarzenia w historii Łasina - odzyskano prawa miejskie, a było to 15.12.1886 roku, zbudowano gazownię miejską i wodociągi. Łasin stał się ważnym miasteczkiem dla sennego i trochę chyba zacofanego regionu. Nowe okno na świat, jak wtedy mawiano miało takim faktycznie być, dzięki regularnym połączeniom z Gardeją, gdzie istniała możliwość przesiadki na pociągi do Grudziądza i Torunia, czy do Kwidzyna i Malborka. Pociągi towarowe stawały się ważnym czynnikiem w historii gospodarki Łasina. Ziemiopłody czy produkty rzemieślnicze, mogły teraz być transportowane masowo.Na trasie Gardeja Łasin zbudowano posterunki odgałęźne i tak od strony Łasina zbudowano posterunek Wydrzno - peron i budynek parterowy z dachem dwuspadowym i przyległy do niego magazyn. Tu powstała bocznica do prywatnego zakładu rolniczego. Drugi posterunek to Szembruk z bliźniaczym budynkiem małego dworca jak w Wydrznie, tu również znajdowała się bocznica przeładunkowa.Na trasie znajduje się również jedyny inżynieryjny obiekt - przepust kolejowo drogowy pomiędzy odcinkiem Gardeja - Szembruk.Nie ma jednoznacznych informacji o sygnalizacji na trasie w okresie początkowym eksploatacji, ale należy zakładać, że obok telegrafu zbudowano semafory kształtowe na stacji Łasin, Wydrzno i Szembruk, czyli tam gdzie układy torowe były rozbudowane. Gardeja posiadała na pewno semafory kształtowe od początku funkcjonowania, bowiem tu przebiegała linia główna łącząca Toruń z Malborkiem.Tabor jaki tu eksploatowano z założenia był przystosowany do lokalnych warunków tej linii. Początkowo stosowano tu dwuosiowe i trzyosiowe tendrzaki małej mocy. Szybko wprowadzono tu jednak znaną serię z linii lokalnych T3. Parowozy T3 nie należały do wymagających w obsłudze i ruchu na tego typu liniach. Niski nacisk na oś, poprawne warunki spalania węgla no i charakterystyka tendrzaka, który nie potrzebował obrotnicy. Ciągnęły w ruchu planowym od dwóch do trzech wagonów dwuosiowych lub trzyosiowych w układzie pociągów osobowo-towarowych. Wagony osobowe które tu eksploatowano to pruskie trzyosiowe boczniaki, dwuosiowe Donnerbuchy, znane bardziej jako seria Bi.Kolejnym ciekawym pojazdem jaki zawitał w ruchu planowym to wagon akumulatorowy Wittfelda Ma 090802, który wymagał jedynie doładowania na stacji końcowej. Wagon składał się z dwóch członów, a zatem była możliwość prowadzenia go w układzie pusch-pull. Istniała również możliwość doczepienia jednego wagonu osobowego, czego na tej linii nie stosowano.Wagony te wprowadzono do eksploatacji w okresie międzywojennym przez nowopowstały zarząd kolejowy - Polskie Koleje Państwowe. Ich zastosowanie świadczy o znaczeniu tej linii dla polskich struktur kolejowych i gospodarczych. Wagony Witfelda zapoczątkowały bezpośrednie połączenia z Grudziądzem, i tu zapewne Autor artykułu "Linia kolejowa Grudziądz - Łasin istniała do 1979 roku" miał to połączenie na myśli i użył słowa "linia".Dodatkowo obok w miarę nowoczesnych wagonów akumulatorowych do obiegu wszedł raz na dobę pociąg prowadzony trakcją parową, relacji Gardeja - Łasin (osobowo-towarowy), Pociąg ten prawdopodobnie ciągnięty był parowozami Tki3.Ciekawostką jest jeszcze to, że w 1925 roku planowano połączyć stację Łasin z odległą linią o 5 km w Plesewie (opisaną w skrócie jako ciekawostkę poniżej). Była by to niesamowita szansa na kolejny rozwój nie tylko samego Łasina, ale i połączeń kolejowych dla okolicy. Niestety tego projektu nie zrealizowano, a wybuch II wojny światowej całkowicie zaprzepaścił te plany.Po wojnie nastąpiło znaczne ożywienie na linii Gardeja - Łasin, wprowadzono aż 5 par pociągów na dobę. Tu znowu odniosę się do Autora "Linia kolejowa Grudziądz - Łasin istniała do 1979 roku", który podaje serię parowozów

z tendrami jak np. Oi1. Jest wysoce mało prawdopodobnie by takie pojawiały się na takiej trasie jak Gardeja-Łasin z dwóch powodów - słaba nawierzchnia na całym odcinku i brak obrotnicy w Łasinie, infrastruktura również nie pozwalała na obrządzanie tak dużych parowozów. Jazda "tendrem na przód" na takim odcinku raczej nie wchodziła w rachubę, no ale mogę się mylić i temat pozostaje otwarty.Na pewno PKP eksploatowało tu parowozy tendrzaki serii Tkt3 i być może Tkt 48, choć tu też mam wątpliwości. Od wczesnych lat 60-tych ubiegłego wieku wprowadzono tu do eksploatacji trakcję spalinową. Były to bardzo nowoczesne lokomotywy serii SM 41 i SM 42 oraz wagony motorowe serii SN 52 i 61. Pojawiły się również semafory świetlne, a kształtowe zdemontowano. Zapachniało nowością. Wagony motorowe z grudziądzkiej szopy obsługiwały połączenia bezpośrednie do Grudziądza.Rejon Gdańskiej DOKP, bo pod taką podlegała linia umieszczona z numerem 412 w rozkładzie z 1979 roku, miała się całkiem dobrze do 12.03.1979 roku, kiedy zawieszono na niej ruch osobowy, a wkrótce później towarowy. Gierkowska propaganda pędu ku motoryzacji kraju, z firmą PKS na czele stała się przyczyną likwidacji.W przypadku Łasina tory były położone wzdłuż drogi, co konkurencyjny PKS wykorzystał od początku istnienia. Szkoda, że nikt nie badał punktualności PKS-u np. zimą, kiedy drogi były zasypane zaspami. Często tylko kolejowe połączenie Łasina
z Gardeją było ponownie jedynym oknem na świat. Szkoda że PKP nie kupiła od południowych sąsiadów, dwuosiowych wagonów motorowych serii 810, które były wręcz stworzone do obsługi takich tras kolejowych jak Gardeja - Łasin. Niestety PKP nigdy nie była dobrym gospodarzem kolei, co też przyczyniło się do całkowitego upadku tego połączenia i wielu innych w regionie. Wysokie opłaty tzw. "osiowe" zniechęciły do korzystania z przewozu towarów koleją na rzecz PKS-u, lub innych przedsiębiorstw państwowych.Linia Jabłonowo Pomorskie - Prabuty, o mały włos i do Łasina.Temat tej linii kolejowej jest tylko próbą pokazania jak Łasin był blisko połączenia już nie na szczeblu lokalnym, a drugorzędnym. W 1894 roku rozpoczęto prace nad budową linii kolejowej z Jabłonowa Pomorskiego przez Kisielice (które stało się węzłem od 15.01.1900 roku dzięki otwarciu linii do Kwidzyna) do Prabut, leżących na linii kolejowej Malborsko - Mławskiej. Długość linii wynosił 48,9 km. Otwarcie pierwszego odcinka nastąpiło 01.10.1899 roku. Na trasie zbudowano szereg obiektów inżynieryjnych i towarzyszących jak np. sześciostanowiskową parowozownię i wieżę wodną w Kisielicach. Eksploatacja tej linii została znacznie skomplikowana po decyzjach i Traktacie Wersalskim, który stworzył nowe granice na mapach. W okresie międzywojennym linia została znacznie podzielona, a złe stosunki polsko-niemieckie kompletnie blokowały jej eksploatację. W 1922 roku Polacy rozebrali tor na odcinku Kisielice - Zawadzka Wola, na którym były trudnienia w ruchu planowym.01.11.1925 roku PKP zbudowało odcinek Kisielice - Biskupiec Pomorski Miasto widząc w tym większy interes.Być może właśnie dlatego środki przeznaczono nie na połączenie z Łasinem oddalonym o 5 km od Plesewa, gdzie była linia kolejowa do Jabłonowa Pomorskiego i Kisielic.Okres okupacji niemieckiej wprowadził nowe porządki na tej linii opierające się na nadmiernej eksploatacji, również "wyzwoliciele" z Armii Czerwonej rozkradali to czego nie zdążyli ukraść Niemcy. Odbudowa linii nastąpiła dopiero w 1946 roku. Linia funkcjonowała w planach rozkładu z 1979 roku pod nr 414. Ostatecznie ją zawieszono w 1991 roku, zlikwidowano w 1999 roku. Nie mniej jednak w terenie zachowało się wiele obiektów będących gratką dla pasjonatów tego tematu - to przede wszystkim piękne budynki stacyjne. Urokliwe dworce niestety popadają w ruinę, a niektórzy mieszkańcy "upiększają" je montując koszmarnie kontrastujące kształtem i białym kolorem okna plastikowe.Nie chcę rozwodzić się nad szerszą historią tej linii, pragnę jedynie zwrócić uwagę jak blisko był Łasin nowego połączenia.Mam nadzieję że choć trochę udało mi się uporządkować to co kolio w oczy

w artykule "Linia kolejowa Grudziądz - Łasin istniała do 1979 roku", począwszy od tytułu wprowadzającego w błąd po kilka detali. Na koniec został jeszcze jeden ciekawy fakt. Kiedy zamknięto linię Gardeja - Łasin w 1979 roku, PKP postanowiło "wyróżnić" to miasto inną stacją...odległą o 5 km. To wspomniane Plesewo. Nazwę stacji zmieniono w 1979 roku na Łasin Pomorski. No cóż PKP zawsze nas zaskakiwało, ale to już oddzielne tematy.STACJE NA LINII GARDEJA - ŁASINKilometraż Rodzaj Nazwy poprzednie Nazwy obecne0,000 stacja Gamsee Gardeja6,791 posterunek odgałęźny Schönbrück Szembruk9,287 posterunek odgałęźny Wiedersee, Wydźno, Wydżno Wydrzno13,457 stacja Lessen ŁasinAutor:Maciej Wiśniewski 

od 12 lat
Wideo

Stop agresji drogowej. Film policji ze Starogardu Gdańskiego

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Linia Kolejowa Gardeja - Łasin - Warszawa Nasze Miasto

Wróć na grudziadz.naszemiasto.pl Nasze Miasto