Tak wyglądały "czyny społeczne" w Grudziądzu w czasach PRL-u. Zobacz zdjęcia z archiwum

"Czyn społeczny" - komuś, kto nie pamięta czasów PRL-u takie sformułowanie mówi niewiele. A właśnie wtedy tak nazywano prace wykonywane "kolektywnie i na rzecz kolektywu".

Pamiętacie Stanisława Anioła z serialu "Alternatywy 4"? W jednym z odcinków, właśnie w ramach "czynu społecznego" próbował zmusić mieszkańców do przekopania terenu przez blokiem. Ale wszyscy lokatorzy z udziału w akcji się wykpili. Wszyscy z wyjątkiem murzyna. Tylko on chwycił za łopatę i dzielnie przekopał całe miejsce pod trawnik.... Tak było w serialu z 1983 roku.

Choć dawniej tak nie było, dziś nazywanie kogoś "murzynem" Wielki słownik języka polskiego PAN" piętnuje jako obraźliwe. A i sformułowanie "czyn społeczny" dawno już wyszło z użytku....

No to przypomnijmy: "czyn społeczny" według definicji "Wielkiego słownika języka polskiego PAN" to: zorganizowana akcja, której uczestnicy wykonują bezpłatnie konkretną pracę fizyczną za darmo, dla dobra ogółu.

Młodszym czytelnikom wyjaśnijmy dodatkowo, że "czyny społeczne" zwykle były organizowane w czasie wolnym od pracy, bywało, że przez zakłady pracy, szkoły, organizacje partyjne...

Tak było także w Grudziądzu.

W ramach czynów społecznych w Grudziądzu m.in.

• sprzątano gruz i równano teren po budowie bloków, np. na Strzemięcinie,
• w fabryce domów Grudziądzkiego Przedsiębiorstwa Budowlanego produkowano nadplanowe elementy bloków, aby jak najszybciej mogły powstać mieszkania dla MM, czyli młodych małżeństw,
• porządkowano park,
• budowano wodociągi na "poetyckim" osiedlu domków pod Strzemięcinem

- Udział w czynach społecznych to był "dobrowolny przymus". Zwykle ktoś z organizacji partyjnej działającej w zakładzie pracy rzucał hasło, że jest coś do zrobienia i wypada przyjść np. w sobotę. Obowiązku nie było, ale... jak ktoś nie przyszedł, to czasem mógł się pożegnać z premią - opowiada Piotr Bilski, fotoreporter "Gazety Pomorskiej".

Najgłośniejszym "czynem społecznym" w Grudziądzu bez wątpienia było zbudowanie wydłużenia linii tramwajowej od pętli przy ul. Południowej w stronę osiedla Mniszek. Akcję zorganizowano z rozmachem, ale tramwaj długo tamtędy nie pojeździł, bo torowisko zbudowane przez amatorów szybko się rozpadło.

- Nie da się ukryć: "czyny społeczne" były bardziej polityczne niż "techniczne" - mówi Piotr Bilski.

A po "czynie społecznym" na uczestników akcji zwykle czekało ognisko, kiełbaski, a bywało, że i piersióweczka.

Choć nazwa straciła na aktualności, to idea "czynu społecznego" całkiem nie zanikła. Bo czymże innym jest choćby coroczne "Sprzątanie świata"? Albo akcje rodzinnego sadzenia drzew?