Na tropie Gór Łosiowych pod Grudziądzem. Zobacz, jak tam jest! [zdjęcia]

Prócz bydgoszczan w wycieczce uczestniczyli turyści z Tucholi, Solca Kujawskiego, Brześcia Kujawskiego, Ślesina, Dąbrowy Chełmińskiej, Nowej Wsi Wielkiej i Prądocina. Podwózkę zapewnił autokar, ale 20-kilometrowe przejście Gór Łosiowych, nie tylko szlakami, wymagało zaangażowania własnych nóg.

Jak na Góry Łosiowe przystało usilnie wypatrywaliśmy łosia właśnie, bowiem wiadomo, że ten teren stanowi korytarz migracyjny przedstawicieli tego gatunku. Nam udało się znaleźć tylko jego trop - ślady kopyt były wyraźnie odciśnięte w nadbrzeżnym błocie przy ujściu Osy do Wisły. Najwidoczniej zwierzę dało nura w zimne wody wielkiej rzeki.

Na tym terenie rozciągającym się w przybliżeniu między Wisłą na zachodzie, drogą Białochowo – Zakurzewo na południu, miejscowością Zarośle i drogą krajową nr 55 na wschodzie oraz Hermanowem i Wełczem Małym na północy (to jednocześnie północna granica województwa kujawsko-pomorskiego z pomorskim) utworzono w roku 2018 Park Krajobrazowy Góry Łosiowe. Jest najmłodszy w naszym regionie i jest częścią Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą. Zajmuje 4859,97 hektarów na terenie gmin Rogóźno i Grudziądz.

Dla mieszkańców Grudziądza to przysłowiowy rzut beretem, zaledwie kilka kilometrów, bowiem Góry Łosiowe wznoszą się za rozległą doliną Osy. Południowo-zachodnia granica parku krajobrazowego, biegnąca wzdłuż prawego brzegu Wisły, sięga zresztą długim i wąskim językiem do północno-zachodnich granic administracyjnych miasta, niemal pod starą pruską cytadelę Twierdzy Grudziądz.

Granice samej twierdzy wyznaczone kamiennymi słupkami z napisem FG (Festung Graudenz) można zobaczyć m.in. w południowej strefie Gór Łosiowych, bowiem podczas I wojny światowej pruskie (właściwie już niemieckie) władze wojskowe rozszerzały strefę twierdzy, budując ciężkie betonowe schrony piechoty (IR), stanowiska artyleryjskie i gniazda karabinów maszynowych. Sam rdzeń Twierdzy Grudziądz rozpoczęto budować już w roku 1776.

Góry Łosiowe, jak na góry przystało, to wynurzające się na kilkadziesiąt metrów ponad otaczający je płaski terenu wzgórze – utworzona przez skandynawski lądolód około 12 tys. la temu morena czołowa.
Pokrywają ją rozległe lasy, toteż nie najlepiej widoczne są pola wydmowe. O tym, że mamy do czynienia z wydmami, można zorientować obserwując odsłonięte połacie piasku od strony nadwiślańskich urwisk.

Kulminację stanowi czubek jednej z wydm opodal południowo-zachodniej rubieży Gór Łosiowych.

Jednak najlepszy widok zapewnia miejsce odsłonięte na Wisłę i na fragment doliny z ujściem Osy. Dzięki temu, siadając wygodnie na drewnianej ławce, można objąć wzrokiem Kępę Forteczną w Grudziądzu, odbudowaną po zniszczeniach II wojny światowej wieżę Klimek na Wzgórzu Zamkowym (z ruinami zamku krzyżackiego), most przez Wisłę im. Bronisława Malinowskiego, a nawet dużą dzielnicę mieszkaniową Grudziądza na Kępie Strzemięcińskiej.

Jak wyjaśnia Tadeusz Frymark - w tych górach znajduje się ponad 50 pomników przyrody, w tym unikatowe okazy jarzębu brekinii.
Najbardziej charakterystycznym pomnikiem przyrody jest tzw. wychodnia plejstoceńska, czyli skała powstała u schyłku ostatniego zlodowacenia zakończonego ok. 12 tys. lat temu. Skała utworzyła się na skutek nacisku czapy lądolodu i na piaski, i żwiry. Sprasowane zostały do twardości i struktury skały.

Przy wychodni utworzono jedyne w województwie kujawsko-pomorskim stanowisko dokumentacyjne (ważne pod względem naukowym i dydaktycznym) „Białochowo”. To niezwykłe miejsce znajduje się w północno- wschodniej części Gór Łosiowych, po zachodniej stronie drogi krajowej nr 55.

Jednak wychodnia oznakowana jest jako 10. punkt leśnej ścieżki dydaktycznej „Białochowo”. Początek znajduje się na placu edukacyjnym wspomnianej ścieżki, gdzie można dotrzeć z miejscowości Mokre na północ ulicą Błękitną. Od gotyckiego kościoła parafialnego w Mokrem to ok. 1 km. Tę niezwykłość opiszemy i okrasimy zdjęciami w kolejnym odcinku turystycznych podróży po regionie.

To nie jedyne ciekawostki Gór Łosiowych – można tu znaleźć relikty osadnictwa olęderskiego, czyli menonickiego (cmentarz w Zakurzewie), niszę źródliskowa ze stawem i kapliczką w Lesniewie oraz miejsca pamięci narodowej. W Dusicinie restaurowany jest dworek światowej sławy chirurga – prof. Ludwika Rydygiera. W budynku powstanie muzeum dokumentujące jego dokonania.