Średniowieczna szkoła kolegiacka na terenie obecnego Grudziądza [cz. 3]

W rozdziale II, pt.: Zestawienie szkół wyższych oraz drobne wiadomości z ich dziejów,  (s.130-151), A. Karbowiak, dokonał zestawienia szkół wyższych w latach 1215-1363.
Na początku opisu szkół, (s.9) podał definicję szkoły wyższej, która obowiązywała za jego za jego czasów  w historiografii, aktualną w historiografii europejskiej. W historiografii polskiej definicja  średniowiecznej szkoły wyższej odbiega od definicji ogólnoeuropejskiej i zawęża się ja tylko do Akademii Krakowskiej. Badania A. Karbowiaka nie zostały przez ponad 100  lat upowszechnione w podręcznikach szkolnych, w których pokazuje się niesłuszny obraz zacofanego szkolnictwa na terenie obecnej Polski w średniowieczu. Przekonać się o tym można m.in. , czytając hasło uniwersytet w Encyklopedii Szkolnej. Historia, Warszawa 1993, s. 650.
Definicja szkoły wyższej wg A. Karbowiaka, [ przy dosłownych cytatach Zachowana pisownia z oryginału]:
„ Szkołami wyższemi nazywamy te wszystkie, w których wśród siedmiu nauk wyzwolonych uczono także teologii i złączonych z nią nauk. Należały do nich wszystkie szkoły katedralne i znaczna część szkół kolegiackich i klasztornych. Zestawiamy je kolejno porządkiem alfabetycznym, wciągając do  zestawienia tego  i te wyższe zakłady , które leżą za politycznemi granicami Polski, a które z powodów , przytoczonych w wstępie tej pracy, uwzględnić należało.”
W Encyklopedii Szkolnej. Historia podano następującą definicję uniwersytetu:
[…] Pełen uniwersytet średniowieczny składał się z czterech fakultetów (wydziałów), które nie były w stosunku do siebie równorzędne. Na najniższym szczeblu znajdował; się fakultet sztuk wyzwolonych, który przygotowywał do studiów na pozostałych fakultetach. Na szczeblu drugim i trzecim, mniej więcej równorzędnych , znajdowały się fakultety medycyny i prawa. Na szczeblu najwyższym była teologia.[…]”
Wg tej encyklopedii także:
„ […]. W XIII-XV w. uniwersytety spełniały funkcje międzynarodowych ośrodków życia naukowego, były autorytetami w dziedzinie teologii, filozofii i prawa, rozstrzygały spory międzynarodowe. W XIX w. nazwa „uniwersytet” stała się synonimem szkoły wyższej (wyższe szkoły muzułmańskie zaczęto również nazywać uniwersytetami). W XVI w. w różnych krajach europejskich powstały liczne uczelnie, a stare uniwersytety straciły dotychczasowy międzynarodowy charakter i nabrały cech narodowych, a nawet regionalnych. W XVI i XVII w. działalność uniwersytetów stała się hamulcem postępu nauki,  ponieważ uniwersytety reprezentowały średniowieczną ideologię, przeciwna humanizmowi i empirycznemu przyrodoznawstwu. […]”
 
Wykaz szkół katedralnych w l. 1215-1363 wg A. Karbowiaka. Nazwy miejscowości również użyte przez tego badacza, [1. Braniewo, 4. Frombork].
1.       Braunsberg, diecezja warmińska, ślady szkoły katedralnej już w 1260 r.
2.      Biskupstwo chełmskie, XIV w., brak informacji o szkole.
3.      Biskupstwo chełmińskie, początki szkoły 1218 r.
4.      Fraunberg, siedziba kapituły biskupstwa warmińskiego, ślady szkoły z 1297 r.
5.      Gniezno, ślady szkoły z lat 1213-1240.
6.      Kamień, biskupstwo pomorskie, ślady szkoły z lat 1233-1237.
7.      Biskupstwo kijowskie, utworzone w 1320 r., brak informacji o szkole katedralnej.
8.      Kraków, informacje o szkole z lat 1206-1224.
9.      Królewiec, stolica diecezji sambijskiej, ślady szkoły z lat 1302-1304.
10.  Kwidzyn, stolica diecezji pomezańskiej, ślady szkoły z 1345 r.
11.  Lubusz, biskupstwo lubuskie, ślady szkoły z 1236 r.
12.  Lwów, diecezja lwowska od ok. 1299 r., brak informacji o szkole katedralnej.
13.  Płock, stolica diecezji mazowieckiej, pierwsze informacje z lat 1227-1238.
14.  Poznań, ślady szkoły już z 1218 r.
15.  Diecezja przemyska, brak informacji o szkole przed 1363 r.
16.  Włocławek, diecezja kujawska, informacje o szkole  przed 1215 r. i następnie w 1227.
17.  Wrocław, stolica diecezji wrocławskiej, informacje o szkole z lat 1213-1233.

 Na s. 144 podał  informację, że przed 1363 r. był wydział teologii we Wrocławiu, na którym przez cztery lata studiował archidiakon głogowski Mikołaj. Jest to informacja z pisma papieża Urbana do biskupa poznańskiego.
            Jest to ewidentny dokument papieski, świadczący, że Akademia Krakowska, założona w 1364 r.,  nie była pierwszą i jedyną wyższą szkołą na terenie Polski.

Przy opisie szkół kolegiackich, we wstępie do podrozdziału 2, ( s. 144) A. Karbowiak napisał:
„Przy ocenianiu, czy szkoła kolegiacka jest wyższą, czy też parafialną, muszą rozstrzygać jedynie fakta. Gdy da się stwierdzić, że przy jakiejś szkole kolegiackiej wykłada się teologia, trzeba taką szkołę zaliczyć do wyższej. Wyższymi zakładami są także szkoły kolegiackie, przy których są scholastycy. Wyższe szkoły były przy kolegiach, które poniżej wykazujemy.
Poniżej skrócony wypis z zestawienia szkół kolegiackich, realizujących program szkoły wyższej, wg A Karbowiaka:
 
1.      Głogów. Miało szkołę kolegiacką już w poprzednim okresie. Z tego okresu (1215-1363) znamy następujący scholastyków: Konrada (1233-1239). […]
2.      Gutstad (Dobre Miasto) w Prusiech otrzymało kolegiatę w roku 1347 r., przeniesiona z Glottau. Szkołę znajdujemy w źródłach z r. ok. 1357.
3.      Kalisz miał dwie kolegiaty, jedną przy kościele N. Maryi Panny, druga przy kościele św. Pawła. Tamtą spotkałem w źródłach w r. 1303 i 1351, tę  w r.  1218. O szkole kolegiackiej nie mamy z tego okresu żadnych wiadomości. Przypuszczamy jednak, że przynajmniej przy jednej kolegiacie była szkoła wyższa, w której wykładano septem artes (siedem sztuk wyzwolonych) i teologię.
4.      Kielce miały szkołę kolegiacką już w poprzednim okresie. Z tego okresu pozostały nam imiona kilku scholastyków, a mianowicie Henryka (1299), […].
5.      Kołobrzeg. Do szczegółów, podanych przed r. 1215, przybywają w tym okresie imiona następujących scholastyków: Wilhelma (1235), […].
6.      Kruszwica miała kolegiatę już w poprzednim okresie. Z dziejów tamtejszej